Een dag bij de Maya indianen

In april maakte ik een reis van 23 dagen door Mexico. Het land maakte een diepe indruk op me. Als ik op het einde van onze reis aan De Echtgenoot vraag wat hij het meest memorabele moment vond, twijfelde hij geen seconde: “onze dag bij de Maya indianen”. Ik kon alleen maar instemmend knikken, want ook ik vond dit het meest fantastische moment van de reis. Zo blij dat we dit gedaan hebben, het zal ons immers altijd bij blijven.

NAAR DE TZOTZIL INDIANEN MET GIDS CESAR

Met een gids zie, hoor, voel en ervaar je vaak meer. Geert en ik trekken er graag met twee op uit, op ons eigen tempo en met onze eigen visie op de dingen. Toch beslisten we voor deze trip een gids onder de arm te nemen, die ons verder kon brengen dan we zelf zouden kunnen komen.

Onze gids, César van Alex y Raul Tours was zo’n kerel. Hij nam ons mee in de leefwereld van de Maya’s. Samen met César, een Japans-Duits koppel en een Amerikaans meisje bezochten we twee dorpen van de Totzil-indianen: San Juan Chamula en Zinacantan. Onze gids hamert er op dat hij wil laten zien aan westerlingen hoe de Maya’s leven. Hij hoopt dat er op die manier meer respect komt voor hun manier van zijn.

César vertelt ons dat er regelmatig bezoekers naar de Maya-dorpen komen met ‘bekeer’-bedoelingen. Zo wandelen er regelmatig Mormonen binnen die proberen de Maya’s te bekeren. Dit choqueerde mij zo erg, in deze eeuw.. Nog steeds? De dorpelingen kregen op een gegeven moment gratis spullen voor het ziekenhuis aangeboden, maar niet zonder dat er een Nieuw Testament bij zat. César spreekt zijn ongenoegen duidelijk uit, en ik kon alleen onze gids alleen maar bijvallen. Het is zo bijzonder, zo speciaal dat er nog bevolkingsgroepen zijn die hun eigen rituelen en tradities hebben, wie zijn wij om deze aan te raken, te veranderen of te denken dat we het beter weten?

Als eerste trekken we richting San Juan Chamula. De reisgidsen zullen u vertellen dat de kerk de moeite waard is, en dat is ook zo. Let wel op met foto’s. Zo mag je wel een foto van de kerk nemen, en ook panorama’s van het plein voor de kerk maar bij de Maya’s mag je GEEN foto’s nemen van personen. Zij geloven dat hun ziel verdwijnt als zij worden gefotografeerd. Doe het daarom gewoon niet. In plaatsen waar zij toeristen gewoon zijn, zoals bijvoorbeeld bij een weversfamilie die dagelijks een groep ontvangen, mag je wel vragen om een foto te nemen.

EIGEN WETTEN EN REGELS

De Maya’s leven in groepsverband. In een voortuintje zien we een groot gezin samen tortilla’s maken. De indianen in deze dorpen houden zich verder niet aan de wetten van de Mexicaanse overheid, maar hebben hun eigen wetten en regels. In het dorp staat een gevangenis, het is een kamer met tralies tegen de straatkant. Zo kan je perfect zien wie iets heeft uitgevreten. Toen wij er waren, was de cel leeg en dit was volgens onze gids meestal zo. De Maya’s zijn meer te vinden voor het ‘oog om oog, tand om tand’-principe.

César vertelt ons over een verkrachting enkele jaren geleden, een meisje uit het dorp werd verkracht en vermoord. De drie daders werden enkele uren later zelf omgebracht door dorpsbewoners. Het is echter zelden dat er zo’n gewelddadig iets gebeurd in het dorp, er zijn heel lage criminaliteitscijfers. Ben je als dorpeling een vervelende dronkaard, dan word je ook gewoon zonder pardon het dorp uitgezet door het dorpshoofd. Je wordt verbannen. Die Maya’s trekken meestal naar het nabijgelegen stadje San Cristobal De Las Casas.

MAYA-RITUELEN VERMENGD MET HET CHRISTENDOM

Ik val van de ene verbazing in de andere hier. En het wordt telkens spannender, de gids neemt ons nu mee naar het huis van een spiritueel leider. Wat ik daar zie, is met geen woorden te omschrijven. Eén van de spirituele leiders van het dorp zit, omringd door dorpelingen, in een schuurtje waar zij een ritueel uitvoeren. De Maya’s hebben hun eigen eeuwenoude geloof, dat ondertussen een mix is met het Christendom (die kolonisatie van de Spanjaarden, remember). Het is dus bizar dat je bepaalde dingen letterlijk kan thuisbrengen, en andere zaken dan weer totaal niet.

Tijdens het ritueel wordt een zelfgestookte drankje doorgegeven, ook wij mogen er van drinken. Mijn keel staat meteen in brand, ik weet niet precies wat het was maar je kon het vergelijken met graanjenever. Het is niet de bedoeling om dronken te worden, iedereen neemt een goeie slok. Onze gids leert ons ook ‘hallo’ en ‘danku’ zeggen zodat we de dorpelingen op zijn minst vriendelijk kunnen begroeten.

De Maya’s beschouwen geel, rood, zwart en wit als heilige kleuren omdat dit ook de kleuren zijn van hun maïs. Zwart is dus ook heilig, en wat in de westerse wereld is populair en zwart: jawel… Cola! De Maya’s hebben op een gekke manier cola geïntegreerd in hun rituelen, zij drinken dit in de kerk (veel en snel) zodat ze gaan boeren. Dit zou reinigend werken. Schrik dus niet als je in de kerk flesjes cola ziet staan. Schrikken moet je ook niet doen als je de vloer bedekt ziet met dennennaalden of een sjamaan een kip ziet slachten. Het hoort er allemaal bij.

In Zinacantan bezoeken we een weversfamilie. Iets minder bijzonder als het bezoek aan de spiritueel leider. Hier wordt je natuurlijk een beetje verwacht iets te kopen. Maar je krijgt ook wel een inzicht in de leefomstandigheden van de Maya’s. Die zijn primitief, maar daarom niet armzalig. Maya’s leven en wonen enerzijds nog hetzelfde als eeuwen geleden, maar zullen er ook niet voor terug deizen om een GSM in huis te halen. Mee met de tijd, zeg maar.

César vertelt dat een jongen uit het dorp enkele maanden geleden begon te rebelleren, hij kocht een skateboard en zette een wenkbrauwpiercing. Niet bepaald passend binnen hun cultuur, maar de Maya’s zullen hier geen volgelingen voor verstoten. Zo zegt onze gids ook dat Maya’s bijvoorbeeld nooit in het openbaar zullen knuffelen, of dat je de vrouwen nooit met nagellak of make-up zal zien. Maar ze respecteren wel dat wij dat doen, zoals zij ook willen dat wij respecteren wat zij doen.

Ik vond dat mooi. De Tzotzil worden soms als schuchter of onvriendelijk beschreven, maar ik herkende dat niet. Zij waren gastvrij en open, maar verwachten wel een minimum aan respect, logisch toch? Als je je niet kan verplaatsen in hun leefwereld, blijf er dan weg. Kies voor een goede gids, dit geeft je zoveel meer! Ik zag toeristen even rondwandelen in San Juan Chamula, de kerk even binnen en buiten en hop: weg. Zo kan je je niet onderdompelen in hun cultuur. Een gids is de ideale voet binnen bij de Maya’s.

Onze gids had mij vast, ik hing de hele dag aan zijn lippen. Hij vertelde zo inspirerend, maar maakte ons ook bewust van de gevaren van onze westerse kijk op dingen. Zo had hij een week voor hij ons ontving, een groep Amerikanen rondgeleid. Hij had hen verteld over het bevallingsritueel van de Maya’s. De vrouwen gaan gehurkt zitten, en leggen beiden armen rond de nek van hun man, die voor hen op een laag krukje zit. Zo bevallen zij. Ik vond het een prachtige manier om een kind ter wereld te brengen. De Amerikaan reageerde blijkbaar met: “so they give birth like animals?” Natuurlijk zijn wij allemaal dieren, maar de gids kon niet lachen met deze onrespectvolle opmerking. Soms zouden wij beter allemaal wat meer naar ‘onze natuur’ luisteren.

PRAKTISCH

Voor een dag bij de Indianen, raad ik je Alex y Raul Tours aan. Je kan reserveren, maar ook gewoon ’s morgens om 9u naar het houten kruis voor de kathedraal van San Cristobal De Las Casas komen. Zo deden wij het ook. De gids of chauffeur ziet je zitten, hij stapt op je af ét voila: je bent ‘ingeschreven’.

De tour zelf duurt van 09.30u tot 14.30u en kost 200 pesos per persoon (omgerekend zo’n €11.50 p.p.)

Laat me weten als je geweest bent 😉